Belvederebos
Ruim een eeuw geleden was het gemakkelijk om vanuit Nunspeet even de Zuiderzee te zien. Het beklimmen van een flinke heuvel in het stuifzand bij het dorp was afdoende. Toen het bos zich uitbreidde en de bomen hoger werden begonnen mensen uitzichttorens te bouwen. Er zijn er heel wat geweest, hier een een overzicht:
1.
De Belvedere op een heuvel "bij de Kattenvijver" in het tegenwoordige Belvederebos. Daar zijn tenminste twee versies van geweest zoals op deze foto's te zien is. De eerste was van ruw hout en de volgende al heel wat steviger
De eerste houten toren zou er al in 1913 hebben gestaan. Dit volgens een verslag van de VVV.
Een ander meldt: "op deze kaart uit 1909 staat de Belvedere bij het vijvertje al"
Het uitzicht vanaf de toren naar het noorden, richting Zuiderzee. Een correspondent: "Het lijkt mij zeer waarschijnlijk dat de foto vanaf de Belvedere is gemaakt. Links op de foto staat het pand van de Amsterdamse Weezenkas, rechts daarvan het pension Backhaus, later de Voorpost genoemd, helemaal rechts Hujothesia. Alle drie de panden stonden er al in 1910." Zoals beloofd kom ik terug op ons e-mail verkeer van voor mijn vakantie. Vandaag heb ik gesproken met mijn zegsman als het over oude foto's gaat. De betrokken foto dateert van voor de Eerste Wereldoorlog. Mogelijk van omstreeks 1910. Ook hij was van oordeel dat de foto vanaf de toren bij de Kattevijver gemaakt is."
2.
De Nieuwe Belvedere groeide in fasen tot een belangrijke toeristische attractie
Een correspondent mailde de bovenstaande foto's met als toelichting: "De Nieuwe Belvédère" (later Hotel Parkheuvel, nog weer later De Ark) mogelijk als verwijzing naar de 'oude' uitkijktoren bij de Kattevijver. De toren is in fases tot stand gekomen. Het begon met een toren waarom heen werd bijgebouwd."
Een beeld van de Nieuwe Belvedere gezien vanaf nummer 3. Het "voetbalveld" dat op de ansicht wordt genoemd is nu nog steeds een open vlakte aan het einde van de Gerard Vethlaan
Het bijbehorende uitzicht over de spoorlijn naar het zuiden. Wie nu van dit uitzicht wil genieten kan klikken op de foto voor een vergroting. In de linker onderhoek een stukje Parkheuvel-terras en rechtsboven het Boschhuis
Een detail van de vorige foto. Lijkt het zo, of komt bij de pijl het topje van belvedere nr. 3 boven de bomen uit?
3.
Belvedere nummer 3 in deze serie, aan de zuidkant van de spoorlijn. Op vooroorlogse kaarten Uitzichttoren en Belvedere Veth genoemd en op een RAF kaart uit 1943 Lookout Tower
Wie met de kaarten er bij op die plaats gaat kijken vindt op een heuvel aan het einde van de Gerard Vethlaan deze fundamenten:
Ook in de "oral history" komt dit uitzichtpunt voor:
"Vanmorgen heb ik mijn zegsvrouw gesproken. Zij is in 1927 in Nunspeet geboren en heeft hier met een onderbreking van enige jaren altijd gewoond. Zij vertelde dat er over het spoor in haar jeugd nog een toren stond. Je liep het Groenelaantje af, ging over het spoor de eerste weg links. Je kwam dan bij een open veld waar een houten toren stond."
"De uitkijktoren aan de Gerard Vethlaan was volgens mijn moeder een brandtoren. De nog aanwezige fundamenten (gevonden op jouw aanwijzingen) laten een zeskantige vorm zien met op de hoekpunten resten van een stalen hoekprofiel."
"Uit de VVV gids van 1932 komt deze wandeling langs twee Belvederes: Groenelaantje, over het spoor linksaf naar Belvederekoepel Veth, over de hoogte, over het spoor, linksaf naar de nieuwe Belvedere, den breeden rijweg langs terug naar Groenelaantje."
4.
De uitzichttoren bij het recreatieterrein Stakenberg, om van de hei te genieten
5.
De uitzichttoren bij station Nunspeet, op de foto's in aanbouw (2001) en voltooid
6.
Bij station Nunspeet staat op de topografische kaart van 1910 "Belvedere". Dat is tot dusverre de enige kaart met die aanduiding op die plaats. Op oudere topografische kaarten staat een heuvel zonder naam.
Op de kaart met de situatie van 1895 in "Nunspeet 1910", deel 4, staat daar: "voormalige Paaschberg". De "Belvedere" bij station Nunspeet is vermoedelijk geen toren geweest, maar een heuvel waar je van het uitzicht kon genieten.
7.
Hier nog weer een Belvedere! (kaart ca. 1909). Een Belvedere ongeveer waar nu de Elspeterweg de A28 kruist, tussen Moria en De Tol.
Vermoedelijk is dit het uitkijkpunt op een heuvel bij Moria (later C.J. van Liendenhuis, nu Philadelphia) waar trappen naar de top waren aangelegd
Het kan ook nr 8 zijn. Als iemand het weet graag bericht
8.
Een uitzichtpunt aan de Elspeterweg tussen De Tol en Halfweg
" .. liep toevallig tegen nóg een uitkijktoren aan, een van zelfs 27,3 m hoog, bijna zo hoog als de huidige op het transferium (30 m)! Hij is te zien op een (Bonne)kaart uit 1935 en stond langs de Elspeterweg, iets voorbij ‘de tol’ en nog voor Halfweg, vlak bij de Hemelseberg. Op de kaart van 1910 komt hij niet voor."
" .. hoe hoog de uitzichttoren zelf was heb ik niet kunnen vinden, maar het terrein zelf is in die buurt al ruim 27 meter en dat helpt."
9.
Saxenheim was in 1935 van een uitzichttoren voorzien
10.
"Nu we het toch over uitkijktorens hebben, zou je ook de brandtoren die aan de Eperweg stond, tegenover de boswachterwoning, kunnen vermelden. Rond 1960 stond hij er nog kan ik mij herinneren. Het was een ruw rondhouten constructie. De onderkant was geheel omwonden met prikkeldraad, dat je niet makkelijk zonder kleerscheuren kon passeren, maar eenmaal boven had je een prachtig uitzicht."
11.
De kerktoren van de Dorpskerk
"Eventueel zou je ook het oudste gebouw van Nunspeet kunnen noemen: de toren van de Dorpskerk. Vanaf de omloop heb je ook een mooi uitzicht. De toren zal vroeger beslist als uitkijkpost gebruikt zijn in woelige tijden."
12.
De brandtoren op de Stakenberg werd geplaatst in 1933 "met het oog op een betere brandmelding" en is alweer geruime tijd verdwenen uit het landschap. Meer over deze brandtoren in "Stakenbergers vertellen over de Stakenberg"
In Nunspeet is de traditie van uitkijktorens voortgezet, maar ook de naam Belvedere leeft voort. Het Belvederebos bij Hulshorst is genoemd naar een huis met de naam Belvedere. Het voormalige "Arti" aan de F.A. Molijnlaan, voor verkoop van bouwgrond en schilderijen aan het begin van de 20e eeuw, heette later Pension Belvedere. Het huis dat daar tegenwoordig staat draagt dezelfde naam. En dan zijn er natuurlijk de Belvederelaan en het Belvederebos, die ook hun naam ontlenen aan nr. 1 in deze reeks.
Bron: https://sites.google.com/site/virtueleoudheidkamernunspeet/vakantie-in-nunspeet/uitzichttorens
